لزوم ساماندهی بافت های فرسوده شهری / شماره 75 دوهفته نامه بیان لر

پرویز گراوند

شماره 75 دوهفته نامه بیان لر

سال هفتم

بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهر اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی و برخوردار نبودن از خدمات بهینه شهری آسیب پذیر شده و ارزش مکانی و محیطی و اقتصادی پایینی دارند. این بافت ها به دلیل فقر ساکنان و مالکان آنها امکان نوسازی خود را از دست داده اند.

مهمترین مشکلات بافت های فرسوده شهری 
1- اغلب واحدهای ساختمانی در بافت های فرسوده شهری فاقد سیستم سازه ای و محاسبات فنی برای مقاومت در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله هستند و واحدهای فرسوده مزبور، به لحاظ زیبایی بصری، دچار ناهنجاری های متعدد بوده و روح جستوجو گر زیبایی شهروندان را متناسب با سلیقه های امروزی سیراب نمی کند و باعث رویگردانی آنها می شود. این بافت ها از کمبود و ناکافی بودن سطح شبکه ها و معابر دسترسی به خدمات شهری رنج می برند و اغلب معابر آن عرض کمتر از 6 متر دارند که امنیت این محلات را به شدت با آسیب مواجه می کنند و از سوی دیگر به هیچ وجه متناسب با زندگی شهری امروز نیستند... 
2- بعضا بخش هایی از بافت فرسوده به دلیل عدم استحکام و خطرآفرین بودن آن از سکنه خالی می شود و اندک اندک، مکان و محل امنی برای بزهکاری خواهد شد؛ در نتیجه به رشد ناهنجاری ها در بافت های فرسوده منجر می شود.
3- بافت های فرسوده شهری از فقدان برخی خدمات فرهنگی، آموزشی و شهری به لحاظ کمی و کیفی رنج می برد و در برخی خدمات نیز دچار نقصان است. حتی در بیشتر این مناطق فضای سبز مناسب نیز به چشم نمی خورد، در حقیقت از آنجا که معماری این مناطق سنتی است، اساسا وجود چنین امکانات شهری در آن پیش بینی نشده است. 
4- توسعه فرسودگی، کمبود تاسیسات و تجهیزات و از بین رفتن مرغوبیت محدوده بافت های فرسوده شهری از یک طرف موجب تنزل رتبه اجتماعی محدوده های مزبور در نگاه شهروندان و از طرف دیگر باعث افزایش میزان مهاجرت افراد اصیل و بومی با توان اقتصادی مطلوب و جایگزین شدن آنان با افراد با توان اقتصادی پایین تر و اقشار مبتلا به آسیب های اجتماعی نظیر معتادان و مهاجران بیگانه شده است. از این رو به تدریج ارزش های فرهنگی و احساس تعلق به خانه، محله و شهر به فراموشی سپرده می شود؛ به نحوی که در برخی موارد حیات شهری نیز تهدید می شود و با رکود و فرسودگی بیش از حد بافت های فرسوده ، این فضاها به مکان هایی مناسب برای کج روی های رفتاری و ناهنجاری های اجتماعی مبدل می شوند5-تنها انگیزه ساکنان جدید برای زندگی، داشتن یک سرپناه است و آنها در این بخش از شهرها با توجه به نازل بودن قیمت مسکن به رغم تفاوت های فاحش فرهنگی، اسکان می یابند. بنابراین به دلیل احساس جدایی و بیگانگی نسبت به همسایگان و ساکنان، دچار آشفتگی و سردرگمی می شوند و به تبع آن بی ثباتی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در این محل ها پدید می آید
مهمترین موانع و مشکلات متعدد بر سر راه نوسازی بافت های فرسوده
1-عدم توجه برنامه ریزان شهری و شهرسازان به ظرفیت های بلااستفاده در محدوده های قبلی شهرها و اولویت نیافتن توسعه درون شهری و اسکان سرریز جمعیت در محدوده های مزبور.
2 - عدم سرمایه گذاری شهرداری ها و دستگاه های ارائه دهنده خدمات شهری در جهت اصلاح و بهبود شبکه های دسترسی و اصلاح زیرساخت ها و تاسیسات شهری بافت قدیمی و فرسوده شهرها به رغم وظایف قانونی و وضع عوارض نوسازی و در نتیجه عدم تطبیق ساختار و کالبد بافت قبلی با شرایط زندگی امروزی و به ویژه عدم حل مساله عبور و مرور وسایل نقلیه و امدادرسان در داخل محدوده های قدیمی، مرکزی و بعضا میانی شهرها. 
3- نبود عزم ملی موثر در جهت بهسازی و نوسازی بافت های قدیمی، فرسوده و ناکارآمد شهری و اولویت نیافتن موضوع در برنامه ریزی های کلان کشور و بودجه بندی های سالانه. 
4ـ مشارکت پایین مردم در همکاری با ارگان های دولتی به دلیل بی اعتمادی آنها به سازمان های دولتی.
5ـ قیمت گذاری نامناسب و پایین واحدهای مسکونی و در نتیجه عدم تمایل صاحبان ملک به فروش. 
6ـ عدم حمایت مناسب شهرداری از مردم منطقه جهت بازسازی بافت فرسوده و به موجب آن عدم اعتماد به عملکرد و صداقت شهرداری با توجه به سابقه عملکرد و فعالیت در منطقه. 
7ـ عدم استقبال از فرهنگ آپارتمان نشینی به ویژه در میان ساکنین سالخورده که نیازمند آرامش می باشند
. 8ـ اعتقاد به تبعیض میان شمال و جنوب شهر در ارائه خدمات
99ـ عدم سرمایه گذاری افراد در مناطق فرسوده به علت ناامنی.

راهکار چیست؟
1 - فرهنگ سازی و آگاهی مردم از مزایای نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده 
2- توجه به استانداردها و سرانه های کاربری های شهری 
3-برنامه ریزی بر پایه مشارکت مردمی
4- توجه به سیاست های ادغام ملک درسیاست های برنامه ریزیهای شهرداری
5- ایجاد شهرک های مسکونی و سیاست مسکن ارزان برای جلوگیری از هدر رفتن زمینهای شهری وو توسعه حاشیه نشینی
66- توجه بیشتر به استانداردهای ساخت مسکن .